Beatrix
wilhelmina Armgard (Baarn, 31 januari 1938), Prinses van Oranje-Nassau, Prinses van Lippe-Biesterfeld, is sinds 1980 Koningin der Nederlanden.
beatrix werd geboren als oudste kind van prinses
juliana en prins Bernhard en heeft drie zusters: Irene (1939), Margriet (1943) en Christina (1947).
Tweeënhalf jaar na haar geboorte vielen op 10 mei 1940 de Duitsers Nederland binnen en was het land betrokken bij de Tweede Wereldoorlog. Samen met haar moeder
juliana en zusje Irene, vertrok
beatrix via Engeland naar Canada waar zij gedurende de Tweede Wereldoorlog zou wonen. Haar vader, prins Bernhard, verbleef het grootste deel van de oorlog in Londen, bij koningin
wilhelmina. In de zomer van 1945 keerde het gezin, uitgebreid met Margriet die in 1943 tijdens de ballingschap in Canada was geboren, terug naar Nederland en namen hun intrek op paleis Soestdijk bij Baarn.
beatrix volgde middelbaar onderwijs aan het Incrementum, een speciaal - voor haar en haar zus Irene - opgezette afdeling van het Baarns Lyceum. Tijdens haar middelbare-schooltijd kwam het tot spanningen in het huwelijk van haar ouders, hetgeen uitmondde in de Greet Hofmans-affaire.
Op 7 februari 1956 werd
beatrix als 'vermoedelijke erfgename van de kroon' geïnstalleeerd als lid van de Raad van State, het hoogste adviescollege van de regering. In juni van hetzelfde jaar behaalde zij haar gymnasium diploma aan het Incrementum.
Vervolgens vertrok
beatrix naar Leiden waar ze aan het Rapenburg ging wonen en aan de Rijksuniversiteit rechten, sociologie en
geschiedenis ging studeren. Op 7 juli 1961 slaagde zij voor het doctoraalexamen (vrije studierichting).
Eveneens in 1961 was
beatrix initiatiefneemster en later voorzitter van de Europese Werkgroep die Europese jongeren opriep zich in te zetten voor een verenigd Europa.
In de jaren daarna nam ze tal van representatieve verplichtingen op zich en ondernam een aantal reizen, onder meer naar de Nederlandse Antillen, Suriname en de Verenigde Staten. In 1959 kocht zij
kasteel Drakestein (of 'Drakensteyn'), in de bossen van Lage Vuursche, waar zij in 1963 ging wonen.
Verloving en huwelijk
Tijdens haar studententijd werd gesuggereerd dat
beatrix zich mogelijk zou gaan verloven met Bob Steensma, een studievriend. Op 1 mei 1965 werd ze echter bij Drakensteyn hand-in-hand gefotografeerd met een onbekende man die Claus van Amsberg bleek te heten.
Er ontstond grote commotie toen bleek dat Claus van Amsberg een Duitser en lid was geweest van de Hitler Jugend. Een commissie onder leiding van dr. L. de Jong van het toenmalige Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie, onderzocht, in opdracht van de regering, het oorlogsverleden van Claus van Amsberg. De uitkomsten van het onderzoek werden als niet belastend beoordeeld (ieder Duits jongetje was verplicht lid van de Hitler Jugend) en op 28 juni 1965 werd door koningin
juliana de verloving bekend gemaakt.
Ondanks de positieve uitkomsten van het regeringsonderzoek bleef een deel van de samenleving verdeeld staan ten aanzien van de verloving van
beatrix met een Duitser, zo kort na de Tweede Wereldoorlog. Toen bekend werd dat het huwelijk zou plaatsvinden in Amsterdam vonden sommigen dit een belediging aan het adres van de Nederlandse Joden die in groten getale, in het bijzonder vanuit Amsterdam, tijdens de oorlog naar Duitse concentratiekampen waren gedeporteerd.
beatrix en Claus, zich bewust van de levende sentimenten, besloten daarop hun voorgenomen huwelijk in Baarn te laten plaatsvinden. De regering wilde van deze plannen echter niets weten en gelastte het huwelijk in Amsterdam te laten doorgaan.
Op 10 maart 1966 vond het burgerlijke huwelijk in het stadhuis van Amsterdam plaats en op dezelfde dag werd het huwelijk kerkelijk ingezegd in de Westerkerk. Tijdens de rijtoer met de Gouden Koets werd een rookbom ter ontploffing gebracht als protest tegen het huwelijk.
Uit het huwelijk werden drie zoons geboren: Willem-Alexander (27 april 1967), Johan Friso (25 september 1968) en Constantijn (11 oktober 1969). Het gezinsleven speelde zich af op
kasteel Drakensteyn.
Voorbereiding op de troon
Vanaf de jaren '70 van de vorige eeuw begon
beatrix zich intensiever voor te bereiden op haar toekomstige functie als koningin. Samen met prins Claus maakte zij vele buitenlandse reizen waaronder een controversiële reis naar de Sovjet-Unie. In rechtse kringen werd gesuggereerd dat het kroonprinselijke paar linkse sympathieën zou hebben, mede gevoed door de grote belangstelling van het paar voor ontwikkelingssamenwerking en voor allerlei vormen van (progressieve) kunstuitingen. In 1974 werd de reputatie van het koninklijke huis geschaad toen bleek dat prins Bernhard mogelijk steekpenningen zou hebben aangenomen, uitmondend in de Lockheed-affaire. Na de Lockheed-affaire begonnen
beatrix en Claus zich te verdiepen in de koninklijke hofhouding en maakten ze plannen voor een modernisering hiervan. Daarnaast verzamelden ze verschillende adviseurs om zich heen om hen voor te bereiden op het koningschap van
beatrix. Op 31 januari 1980 maakte koningin
juliana, tijdens een televisietoespraak, bekend dat zij op 30 april afstand van de troon wilde doen ten gunste van haar dochter
beatrix.
Inhuldiging
In de ochtend van 30 april 1980 ondertekende koningin
juliana in het Paleis op de Dam te Amsterdam, de abdicatieaktie en was
beatrix formeel koningin. 's Middags werd zij in de Nieuwe Kerk, tijdens een plechtige zitting van de Staten-Generaal en in het bijzijn van vertegenwoordigers van Europese vorstenhuizen, ingehuldigd als Koningin der Nederlanden. In 1980 was er echter sprake van grote maatschappelijke onrust. De economische situatie was moeilijk en er heerste grote woningnood. In Amsterdam was een grote kraakbeweging actief die de 30ste april uitriep tot actiedag onder het motto "geen woning, geen kroning". De feestelijke inhuldiging van
beatrix werd daarom overschaduwd door ongeregeldheden in de Amsterdamse binnenstad. Krakers en de mobiele eenheid leverden complete veldslagen. De mobiele eenheid kon met moeite voorkomen dat krakers oprukten naar het Damplein om de plechtigheid in de Nieuwe Kerk te verstoren. Als één van haar eerste publieke optredens als koningin bezocht
beatrix een dag na de inhuldiging gewonde ME'ers in het ziekenhuis.
Koningschap
beatrix, Koningin der NederlandenAls nieuwe koningin ging
beatrix voortvarend aan de slag. De al gemaakte plannen om de hofhouding te moderniseren werden uitgevoerd. Verder verhuisde zij, samen met haar gezin, in 1981 naar Den Haag. Paleis Huis ten Bosch werd woonpaleis en paleis Noordeinde, gelegen in de Haagse binnenstad nabij het Binnenhof, werkpaleis. Ook werd het protocol aangescherpt en ontwikkelde
beatrix een eigen regeerstijl die als stijlvol, modern en zakelijk werd omschreven, passend bij de toenmalige tijdsgeest. In relatief korte tijd wist
beatrix een behoorlijke mate van populariteit op te bouwen onder het Nederlandse volk. Succesvolle staatsbezoeken aan onder meer Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten, droegen daar aan bij. Ter gelegenheid van haar vijftigste verjaardag in 1988 werd op 29 april een televisieportret uitgezonden waar naast
beatrix zelf ook prins Claus en haar drie zoons aan het woord kwamen. Het portret gaf een openhartig beeld van een hardwerkende koningin en haar leven. Op Koninginnedag, een dag later, bracht
beatrix een verrassingsbezoek aan Amsterdam en bezocht de vrijmarkt. Op de vrijmarkt werd ze spontaan gekust door een Amsterdammer. Hierdoor ontstond het beeld van een populaire koningin die ook in het weerbarstige Amsterdam respect genoot.
beatrix kreeg steeds meer (politieke) ruimte om haar mening te ventileren en een eigen invulling te geven aan het koningschap. Haar kersttoespraken, die een persoonlijk stempel dragen, en andere redes trokken veel aandacht. Ook internationaal gezien genoot
beatrix aanzien. Voor haar inzet voor de eenheid van Europa kreeg zij in 1996 de prestigieuze Karlsprijs van de Duitse stad Aken. Internationaal en landelijk verloor
beatrix aanzien na haar afwezigheid op de begrafenis van Paus Johannes Paulus II.
Haar belangstelling voor kunst blijft
groot - zelf beeldhouwt ze niet onverdienstelijk. De koninklijke subsidies voor jonge kunstenaars reikt ze jaarlijks zelf uit. In 2000 richtte
beatrix als gastconservator een tentoonstelling in van moderne Nederlandse kunstenaars in het Stedelijk
museum te Amsterdam onder de titel "De voorstelling. Nederlandse kunst in het stedelijk paleis".
Prins Claus
Gedurende
beatrix' hele koninschap heeft zij te maken gehad met een zieke echtgenoot. Al eind jaren '70 bleken er eerste aanwijzingen te bestaan dat prins Claus depressief was. Vanaf 1982 werd hier hier regelmatig voor behandeld in een Nederlandse en Zwitserse kliniek. Later werd bij Claus ook de diagnose Parkinson gesteld en kreeg hij kanker. Op 6 oktober 2002 overleed prins Claus in het Academisch Medisch Centrum te Amsterdam.
beatrix zat aan zijn sterfbed. Op 15 oktober 2002 werd Claus bijgezet in de koninklijke grafkelder van de Nieuwe Kerk te Delft.
Affaires
beatrix werd lange tijd geroemd voor het feit dat zij er in geslaagd was om de Nederlandse koninklijke familie schandaalvrij te houden. Eind jaren '90 veranderde dit beeld. De publieke opinie begon zich af en toe tegen
beatrix te keren. In roddelbladen werd zij afgeschilderd als "boze schoonmoeder" die niet zou willen dat - in het bijzonder haar zoon Willem-Alexander - ging trouwen met diegene die hij wilde. Van andere en serieuzere aard waren - volgens sommige berichten - suggesties dat
beatrix haar constitutionele bevoegdheden bij verschillende gelegenheden te buiten ging. Zo zou
beatrix de hand hebben gehad in het vestigen van een ambassade in Jordanië omdat zij goed bevriend was met de toenmalige Jordaanse koning Hoessein en zou
beatrix verder gewild hebben dat de Nederlandse ambassadeur in Zuid-Afrika zou worden overgeplaatst vanwege huwelijksontrouw. Ook werd gesuggereerd dat zij door betrokkenheid en kennis van staatszaken teveel invloed zou uitoefenen, onder meer bij kabinetsformaties. Haar geroemde perfectionisme en inzet werden vanaf die tijd vaker vertaald als bemoeizucht en haar zakelijk aanpak als afstandelijkheid. In politieke kringen werd soms, in negatieve zin gesproken over "Beatrixisme". Ook
beatrix' eigenzinnigheid werd bekritiseerd. Een wintersportreis naar het Oostenrijkse Lech werd door
beatrix niet afgezegd, ondanks het feit dat de Europese Unie net een boycot van Oostenrijk had afgekondigd vanwege het aantreden van een ultrarechtse regering. In november 1999 brak een rel los toen bekend werd dat
beatrix over de Nederlandse pers zou hebben gezegd dat de "leugen regeert". Later bleek dat zij deze opmerking bedoeld had betreffende één persbericht dat niet haarzelf of haar familie betrof. Deze relatief kleine vlekken op
beatrix' koningschap werden overschaduwd door drie affaires: de Zorreguieta-affaire, de Margarita-affaire en Mabelgate.
Zorreguieta-affaire
De Zorreguieta-affaire begon midden 1999 toen bekend werd dat
beatrix' oudste zoon, kroonprins Willem-Alexander, een relatie had met Máxima Zorreguieta, dochter van de Argentijnse Jorge Zorreguieta, die ten tijde van het generaalsregime van Videla minister van Landbouw in Argentinië was geweest. Hoewel Nederlands regeringsonderzoek uitwees dat Zorreguieta niet zelf betrokken was geweest bij verdwijningen van tegenstanders van dit regime, ontstond grote beroering in de samenleving en vonden sommigen dat de kroonprins niet met Máxima Zorreguieta mocht trouwen. Pas nadat besloten was dat vader Zorreguieta niet bij het huwelijk aanwezig mocht zijn en Máxima in het openbaar zich had verontschuldigd voor haar vader, kon op 2 februari 2002 het huwelijk tussen Willem-Alexander en Máxima in Amsterdam gesloten worden. Beide ouders van Máxima waren afwezig.
Margarita-affaire
Was de eerste affaire schadelijk geweest voor het aanzien van de monarchie in zijn geheel, de tweede affaire, die speelde in 2003, beschadigde
beatrix persoonlijk. Haar nichtje prinses Margarita, dochter van haar zuster Irene, beschuldigde de koningin en andere familieleden van treiterijen en afluisterpraktijken tegen haar en haar echtgenoot, Edwin de Roy van Zuydewijn. Volgens de prinses en haar man had de koninklijke familie er onder meer voor gezorgd dat het bedrijf van De Roy van Zuydewijn failliet was gegaan. In het opinietijdschrift HP/De Tijd fulmineerde het echtpaar tegen de koninklijke familie. Ook gaf het echtpaar verschillende televisie-interviews. Tijdens een staatsbezoek aan Chili in 2003 voelde
beatrix zich genoodzaakt om in het openbaar te reageren op de aantijgingen van haar nichtje. Tijdens een ontmoeting met de pers zei
beatrix dat "de familie zich niet herkent" in het door Margarita geschetste beeld. Achteraf bleek de affaire vooral een persoonlijk drama voor Margarita. Zij leeft inmiddels gescheiden van De Roy van Zuydewijn.
Mabelgate
Een moeilijke affaire voor
beatrix was Mabelgate, dat in 2003 speelde. Mabel Wisse Smit was de verloofde van
beatrix' tweede zoon en zij werd beschuldigd van het feit dat zij eind jaren '80 een relatie zou hebben gehad met een vermoorde topcrimineel, Klaas Bruinsma. Hoewel Wisse Smit een relatie ontkende waren er veel tegengeluiden. Ook had Wisse Smit later een relatie met een omstreden en getrouwde Bosnische minister van Buitenlandse Zaken, Mohammed Sacirby. Sacirby zat, op het moment dat Mabelgate speelde, gevangen in New York op verdenking van het gebruiken van staatsgeld voor persoonlijke doelen. Zowel Johan Friso als Mabel Wisse Smit hadden over het verleden van Mabel gelogen tegenover de koningin en de minister-president. Hierdoor konden zij geen
toestemming voor hun huwelijk aan het parlement vragen. Het paar trouwde op 24 april 2004 in Delft.
Regeringsjubileum
Op 30 april 2005 vierde
beatrix haar 25-jarig regeringsjubileum met een bijeenkomst in de Ridderzaal te Den Haag waar naast de koninklijke familie en de regering ook vrijwel alle parlementariërs en vertegenwoordigers van het Nederlandse volk aanwezig waren. 's Middags was er de gebruikelijke Koninginnedagviering, dit keer in Scheveningen, en 's avond vond in een feesttent op het Haagse Malieveld een show plaats waarbij de koninklijke familie opnieuw aanwezig was.
Tijdens een televisie-interview, uitgezonden op de vooravond van het jubileum, had
beatrix gesproken over een sterk veranderde samenleving en over de eenzaamheid van het koningschap.
In het kader van haar regeringsjubileum bezocht
beatrix alle Nederlandse provincies, de Nederlandse Antillen en Aruba. Daarnaast kreeg
beatrix begin 2005 een eredoctoraat van de Universiteit Leiden vanwege de wijze waarop zij steeds het belang van vrijheid aan de orde heeft gesteld. In haar toespraak die
beatrix aansluitend hield, gaf zij aan zélf steeds meer eigen vrijheid te hebben gekregen buiten de ministeriële verantwoordelijkheid om.
Professioneel en populair
In de pers werd, ter gelegenheid van het regeringsjubileum,
beatrix over het algemeen geroemd om haar professionele, zij het enigszins afstandelijke koningschap. Haar gesuggereerde bemoeizucht en invloed werden genuanceerd. Uit een opiniepeiling gehouden onder het Nederlandse volk bleek dat een meerderheid
beatrix en de monarchie als staatsvorm steunde.
Voorgangster:
juliana
Alleen geregistreerde gebruikers kunnen links zien op dit forum! registreer of login om de links te kunnen zien! |